Blog mei 2024: Circle of Life
Wat mij mateloos fascineert is dat er in de natuur geen afval bestaat. Er is een natuurlijke ‘Circle of Life’. Dieren en planten laten enkel voedsel voor andere dieren en planten achter. En dan is daar de mens. Die er sinds de laatste millennia ondanks veel goeds er ook een zooitje van maakt en onomkeerbare schade toebrengt aan ecosystemen. Hoe kunnen we terug naar de Circle of Life met behoud van welvaart en het gebruiksgemak waar we zo van houden?
Ik houd me bezig met de plastics issues in de wereld. Met name gericht op plastic retail verpakkingen, fast moving goods en bijbehorende coatings. Producten die slechts enkele minuten tot maximaal ongeveer 5 jaar gebruikt worden en daarna afgedankt worden. Hieronder vallen verpakkingen maar ook producten zoals luiers, tandenborstels, speelgoed, medische disposables etc.
Bijna al die plastic verpakkingen en producten zijn gemaakt van virgin fossiele grondstoffen. Virgin vanwege de goedkoopste prijs, benodigde voedselveiligheid of hygiëne graad. Na gebruik worden plastic verpakkingen nog enigszins ingezameld, gesorteerd en deels gerecycled maar de plastic producten verdwijnen de verbrandingsoven in of belanden wereldwijd op de vuilnisbelt. Wat achterblijft voor volgende generaties is extra CO2 óf persistente microplastics voor volgende generaties. Dit zorgt voor disbalans in onze ecosystemen.
Leren van de natuur
Wat we moeten doen, is ons weer aanpassen aan de natuurlijke Circle of Life. Ons afval moet weer voedsel in het systeem worden (de natuur is immers ’s-werelds beste recycler) en CO2 (carbons) moeten we boven de grond recyclen. Ik bedoel niet dat we alles biodegradable moeten maken. Maar wel dat we onze grondstoffen boven de grond op duurzame wijze moeten en kunnen sourcen en zoveel mogelijk recyclen en waarbij biodiversiteit en regeneratie voorop staan.
Bioplastics van koolzaad
Neem als voorbeeld het gewas koolzaad. Die lieve leuke gele bloemetjes die je ook veel langs snelwegen ziet. Dit koolzaad groeit goed als rotatiegewas na een oogst van tarwe, gerst of mais. Het regenereert de grond, zorgt voor veel vlinders en bijen en neemt CO2 op uit de lucht en zet die om in zuurstof in tegenstelling tot kale akkers.
Door dit koolzaad te combineren met verschillende gewassen in een rotatiesysteem, kunnen boeren profiteren van diverse voordelen, waaronder het verbeteren van bodemgezondheid, het verminderen van ziekten en plagen en het optimaliseren van hun eigen verdienmodel. Omdat van koolzaad voedsel, diervoeding of bioplastics gemaakt kunnen worden, betekent dat dus drie mogelijke afzetmarkten en daardoor meer financiële zekerheden voor de boer.
In de Verenigde Staten wordt koolzaal al functioneel ingezet om onder andere koolzaadolie te produceren. Dit kan vervolgens zowel voor voedsel en diervoeding ingezet worden maar dus ook om daar een nieuwe soort bioplastics van te produceren: PHA (PolyHydroxyAlkanoates). Deze PHA wordt momenteel al als voedselveilig en hygiënisch materiaal ingezet voor o.a. voedsel- en cosmetica verpakkingen, medische producten en toepassingen.
Bioplastics van reststromen
Daar waar voedselveiligheid of hygiëne een minder grote rol hoeft te spelen, kan ook gekeken worden naar het produceren van PHA uit reststromen. Zoals uit afvalstromen uit de papier- en/of textielrecycling. Ook in Nederland wordt hier al volop mee geëxperimenteerd met veelbelovende resultaten.
Deze nieuwe soort bioplastics PHA wordt geproduceerd door microben op basis van de vetzuren en suikers uit bijvoorbeeld dus koolzaad of afvalstromen. Het mooie is dat dit materiaal niet alleen op natuurlijke wijze geproduceerd wordt maar ook dat het mechanisch, chemisch en organisch recyclebaar is én dat het daarnaast aan het einde van de levenscyclus weer als voedsel dient voor andere microben. Dàt is dus de “Circle of Life”.
Blog september 2023: Microplastics & Bioplastics
Plastic verpakkingen zijn wereldwijd de grootste bron van microplastics. Onderzoek toont aan dat microplastics vrijkomen bij productie, verwerking, gebruik en recycling van plastic verpakkingen en door fragmentatie op de vuilnisbelt of door zwerfafval. We weten inmiddels ook dat gerecyclede plastics helaas meer microplastics afgeven dan virgin plastics.
Wat betekenen microplastics voor ons milieu en onze gezondheid maar ook voor volgende generaties? Hoe kunnen we microplastics van verpakkingen voorkomen? Als Innovation Agent bij ChemistryNL zijn dit vragen waar ik steeds vaker mee te maken krijg en waar ik ook onderzoek naar doe. Samen met bedrijven uit alle schakels in de waardeketen onderzoeken we hoe de verspreiding en opeenstapeling van microplastics én de impact op maatschappij en milieu kunnen verminderen.
Hoeveelheid
Op dit moment is er naar schatting (TNO) alleen al in Nederland zo’n 300 kiloton microplastic in het milieu. Als we niets doen, is dat in 2050 ongeveer 3,5 keer zoveel! En zelfs als we in totaal helemaal zouden stoppen met produceren met plastic, dan loopt de hoeveelheid microplastic op tot zo’n 350 kiloton, omdat de plastics die al in het milieu zijn (zwerfafval, stortplaatsen) steeds verder afbreekt in microplastic.
Ontstaan van microplastics
Er zijn twee soorten microplastics: 1. Microplastics die we opzettelijk toevoegen aan producten zoals in bijv. in cosmetica of tandpasta. Deze worden primaire microplastics genoemd. 2. De secundaire microplastics, zijn de deeltjes die ontstaan door slijtage, degradatie en veroudering van grote plastic producten. Het zijn vooral deze secundaire microplastics die we, bijna 800 keer meer, terug vinden in ons milieu!
Plastic verpakkingen zijn wereldwijd de grootste oorzaak van microplastics. Ze ontstaan bij het produceren van resins, produceren van de verpakkingen (zowel bij film, spuitgiet of thermovormen), bij het openen van verpakkingen maar ook bij het recyclen van verpakkingen. Vooral bij shredderen ontstaan er veel microplastics. Daarnaast fragmenteren plastic verpakkingen in zwerfafval of vuilnisbelt tot microplastic. Inmiddels weten we dat de ‘persistente’ microplastics (degene die niet de eigenschap hebben dat ze van nature biodegradable zijn) wel langer dan duizend jaar in ons milieu kunnen blijven voortbestaan.
Gezondheid
Bekend is al dat microplastics zich bevinden in onze lucht, aarde, water en lichaam. Er zijn microplastics gevonden in de wortels van planten die we eten, in het water dat we drinken en in ons bloed. Microplastics worden vanwege hun omvang als complex beschouwd. Bijvoorbeeld kijkend naar de grootte van een menselijke longcel is het vrij duidelijk dat vooral deeltjes kleiner dan 5 micrometer en op nanoschaal gemakkelijk interactie met de cellen kunnen ondergaan en biologisch en gezondheidsrelevant kunnen worden (bron TNO).
Bioplastics
Bieden biodegradable plastics een oplossing? Niet zomaar! Want ook biodegradable plastics produceren microplastics. Maar voor verpakkingen die niet gerecycled worden en/of veelvuldig in zwerfafval of op vuilnisbelt belanden, kan het bijdragen aan vermindering van de opeenstapeling van microplastics. Zodat volgende generaties er niet mee opgescheept zitten. Daarnaast zijn er bioplastics die van nature ‘bio-compatible’ zijn en ook in de medische sector gebruikt worden. Bijv. als implantaat of voor wondverzorging of zelfoplossend hechtdraad.
Omdat we sommige dingen wel weten maar heel veel dingen nog niet, is het duidelijk dat we vanuit het voorzorgsprincipe aan de slag moeten. Dit onderschrijft ook de Nederlandse overheid en Europese commissie.
Wil je meer weten over het ontstaan én het voorkomen van microplastics, dan ben je van harte welkom voor een vrijblijvend consult in de Bioplastics Hub in Amsterdam. Powered by ChemistryNL!
Contact opnemen met Caroli
Voor innovatievragen rondom bioplastics voor verpakkingen of producten of een bezoek aan de Bioplastics Hub in Amsterdam, kun je contact opnemen met Caroli Buitenhuis via info@greenserendipity.nl. Meer informatie over de activiteiten van Green Serendipity vind je hier.
Lees alle blogs van Caroli:
Blog december 2022 – Bioplastics organisch mechanisch en chemisch recyclebaar
Blog juni 2022 – Einde PET verpakkingen in zicht
Blog december 2021 – Earth calling to Mars
Blog april 2021 – Innovatiemakelaar in de Circulaire Economie
Meer informatie over onze Innovation Agents:
Gratis deskundige support om te versnellen
Meet the Innovation Agents